W ciągu minionej dekady POLSA starała się stworzyć solidne fundamenty wykorzystania technologii kosmicznych w Polsce. Jednym z kluczowych, trwających ciągle zadań, jest budowa Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej (NSIS), który uruchomiono w czerwcu 2023 roku. System ten, opracowany w odpowiedzi na rosnące potrzeby w zakresie monitorowania Ziemi, dostarcza zaawansowane dane satelitarne, które wspierają różnorodne dziedziny życia w Polsce. Dane z NSIS mogą być wykorzystywane w monitorowaniu zmian klimatycznych, zarządzaniu kryzysowym, planowaniu przestrzennym, rolnictwie i ochronie środowiska. Dane dotyczące zmian klimatycznych pozwalają na szybkie reagowanie na zagrożenia, takie jak susze czy powodzie, co ma bezpośrednie znaczenie dla zarządzania kryzysowego i ochrony życia oraz mienia obywateli.

POLSA rozpoczęła także pracę nad rozwojem Systemu Rządowej Łączności Satelitarnej (SRŁS), który ma na celu zapewnienie bezpiecznej i niezawodnej komunikacji dla polskiej administracji publicznej oraz służb specjalnych. System ten opiera się na nowoczesnych technologiach satelitarnych, w tym na łączności optycznej, która zapewnia szybki i bezpieczny transfer danych, a także na komunikacji kwantowej, która oferuje najwyższy poziom zabezpieczeń przed nieautoryzowanym dostępem. SRŁS ma być odpowiedzią na rosnące zagrożenia związane z cyberatakami oraz potencjalnymi zakłóceniami w tradycyjnych systemach łączności.

Projekt ten jest istotnym elementem strategii bezpieczeństwa państwa, zwłaszcza w kontekście sytuacji kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe czy zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Dzięki SRŁS, polska administracja będzie mogła w każdej sytuacji utrzymać łączność między kluczowymi instytucjami, co jest niezbędne do sprawnego zarządzania kryzysowego. System będzie wykorzystywany nie tylko przez administrację rządową, ale również przez wojsko, straż graniczną, policję oraz inne służby, które potrzebują dostępu do bezpiecznej, szyfrowanej komunikacji w czasie rzeczywistym. W ramach projektu, Polska planuje również wyniesienie na orbitę własnego satelity telekomunikacyjnego, który będzie kluczowym elementem infrastruktury SRŁS, zapewniając krajowi niezależność w zakresie strategicznej łączności satelitarnej.

POLON to rozbudowana sieć teleskopów, które monitorują przestrzeń kosmiczną pod kątem zagrożeń związanych z kolizjami satelitów i śmieciami kosmicznymi. Inicjatywa jest częścią większego systemu Space Situational Awareness (SSA), rozwijanego przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA). SSA także ma na celu monitorowanie obiektów w przestrzeni kosmicznej oraz przewidywanie potencjalnych zagrożeń związanych z kolizjami. Dlatego projekt POLON wspiera te działania, dostarczając uczestnikom narzędzi do sprawniejszego monitorowania orbity i przestrzeni kosmicznej. Pomaga w ten sposób w ochronie infrastruktury satelitarnej i zapewnieniu bezpieczeństwa operacji kosmicznych. System POLON, będzie dynamicznie rozwijany w nadchodzących latach.

Opracowane w ramach projektu dane, POLSA regularnie przekazuje Ministerstwu Rozwoju i Technologii (MRiT) w formie szczegółowych raportów i alertów dotyczących zagrożeń w przestrzeni kosmicznej, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie infrastruktury satelitarnej oraz bezpieczeństwo na Ziemi. Raporty te obejmują nie tylko informacje o potencjalnych kolizjach satelitów, ale również ostrzeżenia o możliwych zderzeniach z tzw. “śmieciami kosmicznymi”, które mogą znajdować się na orbicie.

Ponieważ z każdym rokiem liczba obiektów na orbicie wzrasta, co zwiększa ryzyko kolizji, POLSA jest w stanie odpowiednio szybko przekazywać ostrzeżenia do MRiT oraz innych instytucji państwowych.

Dodatkowo, POLSA dostarcza informacje o ponownym wejściu obiektów kosmicznych w atmosferę, co może stwarzać zagrożenie dla życia ludzkiego oraz infrastruktury naziemnej. Dzięki tym ostrzeżeniom możliwe jest przygotowanie odpowiednich służb na wypadek, gdyby fragmenty satelitów lub inne szczątki miały spaść na obszary zamieszkane. System alertów pozwala także na precyzyjne przewidywanie miejsca upadku tych obiektów, co jest kluczowe dla minimalizowania ryzyka związanego z ich ponownym wejściem w atmosferę. Polska, dzięki współpracy z europejskimi partnerami w ramach programów Space Surveillance and Tracking (SST), jest w stanie na bieżąco monitorować i analizować sytuację na orbicie, co pozwala na podejmowanie skutecznych działań zapobiegawczych.

W najbliższych latach planowane jest rozbudowanie systemu o kolejne zestawy teleskopów, m.in. w USA i na Hawajach, które dołączą do obecnie działających stacji w RPA, Chile i Australii. Inwestycje te pozwolą na jeszcze bardziej precyzyjne monitorowanie orbity Ziemi oraz na szybsze reagowanie na wszelkie zagrożenia związane z bezpieczeństwem operacji kosmicznych.

W ramach przeciwdziałania zagrożeniom w przestrzeni kosmicznej POLSA uczestniczy także w projektach 1SST oraz 2-3SST. Są one realizowane wspólnie z agencjami kosmicznymi z Francji, Niemiec, Włoch, Hiszpanii, Portugalii i Rumunii zrzeszonymi w Konsorcjum EUSST, Ich celem jest rozwój oraz poprawa europejskiego systemu SST, odpowiedzialnego za ochronę infrastruktury kosmicznej, w tym satelitów telekomunikacyjnych, nawigacyjnych i obserwacyjnych. Dzięki współpracy międzynarodowej oraz zaawansowanym technologiom sensorowym, system pomaga zapobiegać kolizjom, analizować ponowne wejścia obiektów w atmosferę Ziemi oraz wykrywać ich fragmentacje.

Ważnym krokiem na drodze do międzynarodowej współpracy było podpisanie przez Polskę Artemis Accords, umowy określającej zasady współpracy przy eksploracji przestrzeni kosmicznej, a w szczególności Księżyca, Marsa i innych ciał niebieskich. Polska dołączyła do programu w 2021 roku, stając się częścią międzynarodowej grupy państw wspierających pokojową i przejrzystą eksplorację przestrzeni kosmicznej. Powstały z inicjatywy NASA Artemis Accords do dziś podpisało ponad 25 krajów na całym świecie, w tym Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Japonia, Kanada, Australia i liczne państwa europejskie.

Podpisanie tej umowy nie tylko umożliwia Polsce aktywne uczestnictwo w programie Artemis, który zakłada powrót człowieka na Księżyc, ale także wzmacnia pozycję Polski na arenie międzynarodowej jako partnera, który przyczynia się do rozwijania bezpiecznych i zgodnych z prawem norm eksploracji kosmosu. Zapisy programu definiują zasady współpracy w takich obszarach jak pokojowe wykorzystywanie przestrzeni kosmicznej, ochrona dziedzictwa kosmicznego, zarządzanie zasobami kosmicznymi, a także transparentność działań i dzielenie się informacjami naukowymi.

Dzięki zaangażowaniu w projekty realizowane przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), polskie firmy odgrywają także znaczącą rolę w programie Copernicus, który dostarcza dane obserwacji Ziemi, niezbędne do monitorowania globalnych procesów klimatycznych, takich jak topnienie lodowców, zmiany w lasach i zanieczyszczenie powietrza, czy wzrastająca temperatura w ośrodkach miejskich.

Dane z Copernicus są również wykorzystywane w zarządzaniu kryzysowym, rolnictwie, planowaniu przestrzennym oraz ochronie środowiska, pozwalając na szybsze reagowanie na zagrożenia, takie jak susze, pożary czy powodzie. Polskie firmy, współpracując z ESA, przyczyniają się do rozwoju technologii i usług związanych z analizą danych satelitarnych, co pomaga w podejmowaniu kluczowych decyzji zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

W 2023 roku POLSA dołączyła do konsorcjum realizującego nowy projekt GEXTRECS. Jego celem jest zdefiniowanie i demonstracja kompleksowej usługi GOVSATCOM, wspierającej zarządzanie kryzysowe poprzez innowacyjne i zintegrowane rozwiązania. Projekt GEXTRECS koncentruje się na zarządzaniu kryzysami w przypadku masowych i ekstremalnych zdarzeń, zarówno naturalnych, jak i wynikających z działalności człowieka, które mogą mieć miejsce na terenie UE, w jej sąsiedztwie, jak również poza granicami Unii.

Przez ostatnie lata POLSA aktywnie uczestniczyła w realizacji europejskiego projektu ENTRUSTED, który stanowił jeden z filarów przygotowań do wdrożenia programu EU GOVSATCOM. Program ten ma na celu zapewnienie rządowym użytkownikom, zarówno w państwach członkowskich Unii Europejskiej, jak i w unijnych instytucjach, bezpiecznego, niezawodnego i opłacalnego dostępu do satelitarnych usług komunikacyjnych. Takie usługi są kluczowe dla operacji związanych z bezpieczeństwem, obejmując działania w zakresie zarządzania kryzysowego, obrony narodowej oraz ochrony infrastruktury krytycznej.

W październiku 2023 roku została zawarta umowa z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) na realizację polskiej konstelacji satelitów obserwacyjnych. Za projekt będą odpowiedzialne polskie firmy, co umożliwi zdobycie kluczowych doświadczeń związanych z budową i wynoszeniem satelitów na orbitę. Polski sektor kosmiczny zyska lepsze możliwości obserwacji satelitarnej, co pozwoli na rozwój usług opartych na wysokorozdzielczych danych satelitarnych, użytecznych m.in. w rolnictwie, zarządzaniu przestrzennym oraz w sytuacjach kryzysowych. Plan zakłada budowę co najmniej czterech prototypowych satelitów (trzech optoelektronicznych i jednego radarowego), a ich start przewidywany jest na 2027 rok.

POLSA odgrywa kluczową rolę w ich integracji stając się nie tylko pomostem łączącym różne instytucje i firmy, ale także strategicznym partnerem do współpracy z globalnymi liderami, takimi jak NASA i ESA. Dzięki działalności POLSA, polskie firmy i instytucje naukowe mają łatwiejszy dostęp do międzynarodowych programów kosmicznych, co wcześniej było dla nich często nieosiągalne. Powstanie agencji umożliwiło wielu polskim podmiotom uczestnictwo w prestiżowych projektach, w których bez jej wsparcia nie miałyby szans zaistnieć. POLSA pełni również rolę inkubatora polskiego sektora kosmicznego, wspierając rozwój innowacji i technologii, które zyskują uznanie na arenie międzynarodowej, a także ułatwiając wejście na globalny rynek kosmiczny.

POLSA przywiązuje dużą wagę do edukacji i popularyzacji wiedzy o kosmosie. Programy edukacyjne oraz wspierane wydarzenia takie jak hackatony i konferencje studenckie, wspierają rozwój naukowych talentów i zmieniają podejście do nauczania przedmiotów STEM (nauki, technologii, inżynierii i matematyki) w szkołach i na uczelniach w Polsce.

To jeden z najważniejszych programów umożliwiających młodym Polakom zdobywanie doświadczenia w Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Program ten, oferujący dwuletnie staże, pozwala uczestnikom na pracę nad zaawansowanymi projektami badawczo-rozwojowymi w międzynarodowym środowisku. A staże obejmują różnorodne dziedziny, od inżynierii kosmicznej, przez analizę danych satelitarnych, aż po rozwój nowych technologii kosmicznych.

Aby jednak kształtować te perspektywy adekwatnie od oczekiwań przyszłych eksploratorów kosmosu, zasięgamy regularnie ich opinii. Dlatego przy Prezesie POLSA działa Rada Studentów – ciało doradcze, które gromadzi studentów z różnych uczelni w Polsce, pasjonujących się sektorem kosmicznym. Rada ma na celu integrację polskich studentów, tworząc platformę do wymiany doświadczeń i pomysłów między studentami różnych kierunków i uczelni, a studenci otrzymują możliwość uczestniczenia w projektach, które zwiększają ich zaangażowanie w badania kosmiczne.

Rokrocznie, POLSA opracowuje szczegółowy raport pn. „Ocena stanu rozwoju badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej”. Dokument ten jest kluczowym źródłem wiedzy na temat postępów, osiągnięć oraz wyzwań, przed którymi stoi polski sektor kosmiczny. Raport nie tylko analizuje bieżące działania w obszarze technologii kosmicznych, ale także przedstawia perspektywy na przyszłość, z uwzględnieniem globalnych trendów i innowacji. Dodatkowo, POLSA regularnie przygotowuje raporty porównawcze dotyczące rozwoju sektorów kosmicznych innych państw, co pozwala na ocenę pozycji Polski na tle międzynarodowym. Tego rodzaju analizy umożliwiają polskim firmom i instytucjom lepsze dostosowanie swojej strategii do zmieniających się warunków w globalnym sektorze kosmicznym, identyfikując nowe możliwości współpracy międzynarodowej oraz inwestycji. Oprócz tego, POLSA prowadzi również katalog podmiotów polskiego sektora kosmicznego, który jest cennym narzędziem dla inwestorów, przedsiębiorstw oraz instytucji poszukujących partnerów do realizacji projektów kosmicznych. Katalog ten zawiera informacje o firmach, uczelniach oraz jednostkach badawczych zaangażowanych w rozwój technologii kosmicznych, co ułatwia nawiązywanie współpracy zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

Jednym z priorytetów POLSA jest także integracja sektora prywatnego z ekosystemem naukowym i instytucjonalnym skupionym wokół eksploracji kosmosu. W ciągu ostatnich dziesięciu lat agencja wspierała liczne start-upy oraz firmy, m.in. poprzez organizację polskiej przestrzeni podczas takich wydarzeń jak Międzynarodowy Kongres Astronautyczny (IAC), podczas którego podmioty miały możliwość zaprezentowania swoich innowacyjnych rozwiązań. Ważnym elementem wsparcia było również promowanie polskich technologii podczas innych wydarzeń, takich jak ESA Industry Days, SmallSat Conference oraz SpaceTech EXPO, gdzie przedsiębiorcy mogli zaprezentować swoje produkty i technologie na globalnej arenie. Równocześnie POLSA realizuje własne wydarzenia, takie jak Forum Obserwacji Ziemi, czy Dzień Sektora Kosmicznego.

Przed POLSA stoją liczne wyzwania związane z organizacją pierwszej polskiej misji technologicznej na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), w tym realizacją eksperymentów naukowych. W 2025 roku, polski astronauta, przeprowadzi na orbicie projekty badawcze obejmujące m.in. badania stabilności nanomateriałów w mikrograwitacji, wykorzystanie sztucznej inteligencji w przestrzeni kosmicznej oraz analizę wpływu długotrwałego braku grawitacji na układ odpornościowy człowieka. Te eksperymenty otworzą nowe możliwości współpracy międzynarodowej, przyczyniając się do rozwoju polskich technologii kosmicznych oraz ich zastosowania w różnych gałęziach gospodarki, w tym biomedycynie i sztucznej inteligencji.

W nadchodzącej dekadzie POLSA planuje również intensywnie rozwijać swoje projekty satelitarne, w tym Narodowy System Informacji Satelitarnej (NSIS), który pozwoli na efektywniejsze zarządzanie zasobami naturalnymi, kryzysami oraz gospodarką przestrzenną. Planowane jest także zbudowanie polskiej konstelacji satelitów obserwacyjnych, która będzie składała się z ponad 50 optycznych i radarowych satelitów, co znacząco zwiększy zdolności Polski w zakresie monitorowania Ziemi.

POLSA będzie również dalej inwestować w technologie monitorowania przestrzeni kosmicznej, w tym systemy wykrywania śmieci kosmicznych, które pozwolą na ostrzeganie przed możliwymi kolizjami oraz deorbitacją obiektów. Współpraca z międzynarodowymi partnerami, w tym z ESA, oraz zwiększenie polskiego wkładu do tej agencji, otworzy przed Polską nowe możliwości technologiczne, które będą miały kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju sektora kosmicznego