Termin pogoda kosmiczna opisuje warunki środowiskowe w przestrzeni kosmicznej najczęściej w bezpośrednim otoczeniu Ziemi. Zmieniająca się pogoda kosmiczna jest spowodowana zmienną aktywnością Słońca, czyli zjawiskami zachodzącymi w jego wnętrzu i na powierzchni, a także interakcją Słońca z polem magnetycznym i atmosferą naszej planety.
Słońce jest źródłem:
które wchodzą w różne interakcje z polem magnetycznym Ziemi, gazami w atmosferze i obiektami na powierzchni, w powietrzu i kosmosie, wywołując różnorodne efekty, takie jak zorze polarne, zjawiska w jonosferze czy zakłócenia elektroniki. Intensywność i częstość tych zjawisk zależy od aktywności słonecznej, którą obserwujemy w powtarzalnych jedenastoletnich cyklach. Należy też wspomnieć, że jako pogodę kosmiczną możemy uznać także promieniowanie wysokoenergetyczne (rentgenowskie, gamma) pochodzące spoza Układu Słonecznego.
Najbardziej rozpoznawalnym i widocznym zjawiskiem wynikającym z pogody kosmicznej jest zorza polarna (północna – Aurora Borealis i południowa – Aurora Australis). Jednak oprócz tych spektakularnych zjawisk naturalnych pogoda kosmiczna może stanowić również realne zagrożenie dla infrastruktury orbitalnej i naziemnej. Nawet w okresach niewielkiej aktywności słonecznej wywoływane nią turbulencje w ziemskiej jonosferze mogą powodować rozpraszanie fal elektromagnetycznych, czy błędy w funkcjonowaniu systemów nawigacyjnych oraz telekomunikacyjnych. W przypadku wyższej aktywności słonecznej, elektronika i elektryczne sieci przesyłowe mogą zostać uszkodzone, sygnały satelitarne i komunikacja poważnie zakłócone, a załogi lotów latających wysoko i blisko biegunów magnetycznych mogą zostań narażone na podwyższone promieniowanie. Wzmożona aktywność słoneczna może nawet kilkukrotnie zwiększyć gęstość szczątkowej atmosfery na wysokościach od około 100 do 600 kilometrów, co – z powodu większego oporu atmosferycznego – zauważalnie skraca całkowity czas misji satelitów na tych wysokościach.
Dlatego ważne jest monitorowanie aktywności Słońca oraz prognozowanie na jej podstawie zjawisk jakie może ono wywołać.
Polska Agencja Kosmiczna w Centrum Operacyjnym Bezpieczeństwa Kosmicznego wykorzystuje informacje i prognozy pogody kosmicznej oraz aktywności słonecznej do modelowania atmosfery Ziemi i oporu atmosferycznego na niskich orbitach okołoziemskich oraz do modelowania wpływu ciśnienia promieniowania słonecznego na obiekty na wyższych orbitach. Pozwala to na precyzyjniejsze określenie położenia oraz trajektorii satelitów
Pogodę kosmiczną oraz jej prognozy można obserwować na poniższych stronach:
Serwis informacyjny IMGW-PIB Centrum Modelowania Meteorologicznego
Serwis Centrum Badań Kosmicznych Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk
ESA Space Weather Service Network
NOAA Space Weather Prediction Center
Grafika w nagłówku: Steele Hill, NASA
Back