3 października br. oficjalnie otwarto Centrum Obserwacyjne Polskiej Agencji Kosmicznej. Obserwatorium znajduje się na terenie Akademickiego Ośrodka Szybowcowego Politechniki Rzeszowskiej w Bezmiechowej w powiecie leskim, w gminie Olszanica.

Otwarte Centrum to obserwatorium astronomiczne przeznaczone do prowadzenia obserwacji przestrzeni kosmicznej, sztucznych satelitów krążących na orbicie wokół Ziemi, a także wsparcia procesów dydaktycznych i szkoleniowych. Ośrodek będzie pełnił zadania operacyjne oraz służył do testów instrumentów do obserwacji przestrzeni kosmicznej, a także do szkolenia studentów uczelni z zakresu bezpieczeństwa kosmicznego.

Obserwatorium powstało dzięki porozumieniu zawartemu pomiędzy POLSA a Politechniką Rzeszowską w 2022 r. Budowa została sfinansowana z dotacji celowej Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

– Centrum Obserwacyjne w Bezmiechowej to kolejny krok w rozwoju polskiego sektora kosmicznego i umacnianiu naszej roli w międzynarodowych działaniach na rzecz bezpieczeństwa w przestrzeni kosmicznej. Dzięki współpracy z Politechniką Rzeszowską i wsparciu Ministerstwa Rozwoju i Technologii – tworzymy unikalne miejsce, które umożliwi prowadzenie obserwacji i testów, a dodatkowo stanie się ośrodkiem szkoleniowym dla przyszłych kosmicznych kadr – powiedział prof. Grzegorz Wrochna, prezes POLSA.

Projekt obserwatorium obejmuje cztery odrębne stanowiska obserwacyjne pod teleskopy robotyczne. I etap budowy realizowany w latach 2023–2024 przewiduje montaż czterech urządzeń optycznych, w tym dwóch stacji sytemu do triangulacji optycznej Optical Fence oraz szeroko i wąskokątnej stacji optycznej wchodzących w skład Zautomatyzowanego Systemu Optycznej obserwacji i Śledzenia obiektów w Przestrzeni Kosmicznej ASOPEK (SSA_PL).

System Optical Fence (firmy Cillium Engineering Sp. z. o o.) służy m.in. do wyznaczania pozycji satelitów na orbitach. W ramach projektu uzyskano zdolność do obserwacji satelitów na orbitach LEO/HLEO, w tym do jednoczesnej obserwacji wielu obiektów wcześniej niekatalogowanych. Dane uzyskiwane są na podstawie jednoczesnej obserwacji z kilku lokalizacji. Zautomatyzowany System Optycznej obserwacji i Śledzenia obiektów w Przestrzeni Kosmicznej ASOPEK (SSA_PL) to unikatowy system obserwacyjny do wykrywania kosmicznych śmieci i niezarejestrowanych satelitów poruszających się na niskich orbitach okołoziemskich, opracowany przez Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną oraz firmą Creotech Instruments SA.

Kolejne etapy rozbudowy obserwatorium obejmowały będą pozyskanie i montaż instrumentów optycznych do różnych zastosowań oraz osłony w postaci planowanej kopuły typu clamshell pozwalającej na posadowienie w niej nawet kilku niezależnych instrumentów optycznych.

Centrum jest jednym z obserwatoriów POLSA rozmieszczonych na całym świecie i realizujących zadania w ramach międzynarodowego Partnerstwa SST (ang. Space Surveillance and Tracking) na potrzeby budowy krajowej oraz globalnej świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej (ang. Space Situational Awareness). Partnerstwo SST zrzesza obecnie 15 krajów europejskich.

– Politechnika Rzeszowska jest jedną z wiodących uczelni w kraju, jeśli chodzi o potencjał naukowy w zakresie lotnictwa i kosmonautyki. Na naszej uczelni są prowadzone zaawansowane badania zarówno w obszarze technologii kosmicznych, jak i technik satelitarnych. Centrum Obserwacyjne Polskiej Agencji Kosmicznej w Bezmiechowej z pewnością przyczyni się do dalszego ich rozwoju, a także do kształcenia kadr dla sektora kosmicznego w Polsce w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa kosmicznego. Uczelnia wspiera lokalne inicjatywy, takie jak regionalne konsorcjum ESA BIC i projekt SATSDIFACTION, oraz inicjatywy studenckie, np. kół naukowych, które kształtują przyszłych inżynierów kosmicznych. Bezmiechowa już jest znanym ośrodkiem szybowcowym w całym kraju, a współpraca z Polską Agencją Kosmiczną spowoduje jeszcze większe nim zainteresowanie – powiedział prof. Piotr Koszelnik, rektor Politechniki Rzeszowskiej.