Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk


Domeny technologiczne
  • TD 1 On-board Data Subsystems
  • TD 2 Space System Software
  • TD 3 Space Systems Electrical Power
  • TD 4 Space Systems Environments and Effects
  • TD 13 Automation, Telepresence & Robotics
O podmiocie

Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk to jedyny w Polsce interdyscyplinarny instytut badawczy, którego cała działalność merytoryczna związana jest z prowadzeniem badań przestrzeni wokółziemskiej, ciał Układu Słonecznego i Ziemi, przy wykorzystaniu technologii kosmicznych i technik satelitarnych. Został powołany do życia decyzją Prezydium PAN 29 września 1976 roku, a działalność rozpoczął 1 kwietnia 1977 roku. Od 1991 roku współpracuje z Europejską Agencją Kosmiczną, a od wejścia Polski w struktury ESA w 2012 roku jest główną instytucją koordynującą działania polskich firm z sektora przemysłu kosmicznego w obrębie projektów ESA. Centrum współpracuje z największymi na świecie instytucjami z kręgu eksploracji kosmosu, w tym m.in. prowadzi własne eksperymenty w ramach misji NASA i ESA, współdziała z Centre National d’Études Spatiales, JPL i wieloma innymi.
W CBK PAN powstało ponad 70 instrumentów badawczych wysłanych w kosmos na pokładzie satelitów i sond międzyplanetarnych, m.in. Solar Orbiter, Chang’E–4, InSight, Herschel, Koronas-Foton, Rosetta, Mars Express oraz Cassini-Huygens. Tu zintegrowano też i rozbudowano pierwsze polskie satelity naukowe „Lem” i „Heweliusz”.
Aktualnie pracownicy instytutu zaangażowani są w kilka przełomowych misji kosmicznych, w tym:

  • misję ESA na księżyce Jowisza – JUICE
  • dwa projekty związane z badaniami Słońca: Solar Orbiter i PROBA-3
  • misję Comet Interceptor, której celem jest „złapanie” i zbadanie komety spoza Układu Słonecznego
  • budowę obserwatorium kosmicznego Ariel
  • heliosferyczną misję NASA IMAP
Główne produkty i usługi
  • Elektronika w satelitach i sondach kosmicznych
  • Zarządzanie danymi pokładowymi satelitów i sond kosmicznych
  • Ładunki użyteczne satelitów
  • Komunikacja radiowa i mikrofalowa
Najważniejsze osiągnięcia w sektorze kosmicznym
  • Udział w misjach NASA IBEX oraz IMAP: odkrycie Wstęgi IBEX-a, czyli obszaru podwyższonych strumieni energetycznych atomów wodoru, było zaskakującym rezultatem międzygwiazdowej misji NASA Interstellar Boundary Explorer (IBEX), w której uczestniczył zespół badaczy z CBK PAN. Dzięki tym osiągnięciom naukowym NASA zadecydowała o udziale CBK PAN w kolejnej misji międzygwiazdowej Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP), której start przewidziany jest w 2024 roku. Instrument GLOWS, za którego opracowanie i dostarczenie jest odpowiedzialne CBK PAN, to jedyny nieamerykański instrument w misji IMAP. Jego autor – prof. Maciej Bzowski – pełni prestiżową funkcję głównego badacza (PI, Primary Investigator) instrumentu, a równocześnie jest współbadaczem (Co-I, Co-Investigator) drugiego instrumentu w misji.
  • Projekt IBEX był finansowany przez NCN, natomiast IMAP jest finansowany ze zwiększonej dotacji statutowej, przyznanej na ten cel przez MNiSW.
  • Zaangażowanie w pierwszą, dużą misję flagową ESA Jupiter Icy Moon Explorer (JUICE), której głównym celem naukowym jest poznanie złożonego systemu oddziaływania wewnątrz układu Jowisza. Misja daje możliwość poznania środowiska wokół Jowisza i jego księżyców, prowadzenia zaawansowanych badań podstawowych oraz rozwoju technologicznego. Misja JUICE spędzi na orbicie Jowisza trzy lata, wykonując precyzyjne obserwacje największej planety naszego układu słonecznego oraz jego największych księżyców: Ganimedesa, Kalisto i Europy. CBK PAN jest odpowiedzialne za opracowanie i dostarczenie istotnych elementów w dwóch instrumentach naukowych dla tej misji we współpracy z polskimi podmiotami przemysłowymi.
  • Zaangażowanie w JUICE zaowocowało zaproszeniem CBK PAN do udziału w kolejnej misji ESA Comet Interceptor, w której za cały instrument (PI instrumentu) odpowiedzialny jest polski naukowiec.
  • Opracowanie koncepcji zaawansowanego, rekonfigurowanego komputera pokładowego przeznaczonego dla przyszłych misji satelitarnych, która zakłada odejście od standardowej, bardzo drogiej i trudno dostępnej bazy elementowej na rzecz zastosowania komponentów powszechnie używanych w komercyjnych urządzeniach elektronicznych (tzw. COTS – Commercial Off-The-Shelf). Idea taniego i możliwego do wyprodukowania w krótkim czasie urządzenia, spełniającego wymagania misji kosmicznych, wpisuje się w założenia nowej strategii rozwoju rynku kosmicznego, tzw. New Space. Koncepcja urządzenia została sprawdzona w ramach realizacji projektu ESA (poziom technologiczny TRL 3, odpowiadający prototypowi laboratoryjnemu), a obecnie jest rozwijana w ramach programu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (poziom technologiczny TRL 6, odpowiadający prototypowi przetestowanemu w warunkach odpowiadających misji kosmicznej) oraz przewidziana w przyszłości do wdrożenia (najwyższy poziom technologiczny TRL 9 oznaczający weryfikację działania urządzenia w realnej misji kosmicznej).
  • Źródła finansowania: projekt HIPERO ze środków ESA/PLIIS i jego kontynuacja w ramach programu TeamTECH FNP.
Informacje kontaktowe
Strona www:
http://cbkpan.pl
E-mail:
cbk@cbk.waw.pl
Telefon:
+48 22 496 62 00
Adres:
ul. Bartycka 18A, 00-716 Warszawa

Osoba kontaktowa:
Imię i Nazwisko:
Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka
E-mail:
ezambrzycka@cbk.waw.pl
Telefon:
+48 728 327 400